Το φαινόμενο της ενασχόλησης των νέων με το στοίχημα και τα τυχερά παιχνίδια έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Οι άνθρωποι εμπλέκονται σε τυχερά παιχνίδια είτε για λόγους ψυχαγωγίας είτε για σκοπούς οικονομικού κέρδους. Τα μεγάλα ποσοστά προβληματικής ή παθολογικής ενασχόλησης με το στοίχημα και τα τυχερά παιχνίδια καθιστούν αδήριτη την ανάγκη για την ανάπτυξη προληπτικών και παρεμβατικών προγραμμάτων από ειδικούς.
Στην τελευταία έκδοση του DSM διαγνωστικού εργαλείου που χρησιμοποιείται κατεξοχήν από ψυχολόγους εισάγεται ο όρος «διαταραχή τζόγου» (gambling disorder) για να περιγράψει την «εμμένουσα και επανερχόμενη προβληματική συμπεριφορά σχετικά με τα τυχερά παιχνίδια που επιφέρει κλινικά σημαντική δυσλειτουργία ή ενόχληση». Σύμφωνα με έρευνες οι αρνητικές επιπτώσεις στον κοινωνικό, ψυχολογικό, και οικονομικό τομέα στη ζωή ενός ατόμου καθώς και του οικογενειακού περιβάλλοντος είναι τεράστιες.
Με σκοπό την πρόληψη και παρέμβαση της προβληματικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια γεννήθηκε το πρόγραμμα «Κτίζοντας ένα υγιές μέλλον: Μαθαίνω να ελέγχω τη συμπεριφορά μου» που αποτέλεσε ένα από τα προγράμματα που επιχορηγήθηκαν από τον Οργανισμό Νεολαίας και την Αρχή Στοιχημάτων Κύπρου κάτω από το χρηματοδοτικό πρόγραμμα PIN. Το πρόγραμμα είχε σκοπό να αναπτύξει στους νέους 18-35 ετών κατάλληλες προσωπικές δεξιότητες που θα αποτελούν προστατευτικούς παράγοντες και θα τους βοηθήσουν να αναπτύξουν μια υπεύθυνη στάση με την ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια.
Στα σεμινάρια του προγράμματος που διεξάχθηκαν σε Λευκωσία, Λεμεσό και Λάρνακα οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για την προβληματική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια και το στοίχημα και να εκπαιδευτούν κατάλληλα έτσι ώστε να αναπτύξουν προσωπικές δεξιότητες όπως η συναισθηματική αυτεπάρκεια, ο αυτοέλεγχος και η αυτογνωσία.
Τα αποτελέσματα της έρευνας κατέδειξαν ότι οι συμμετέχοντες επωφελήθηκαν από τη συμμετοχή τους στα σεμινάρια. Με βάση τις απαντήσεις τους σε σταθμισμένα ερωτηματολόγια, οι συμμετέχοντες σημείωσαν στατιστικά σημαντική αύξηση στη συναισθηματική τους αυτεπάρκεια. Αύξηση καταγράφηκε επίσης, στα επίπεδα ενσυνειδητότητας, ενώ παράλληλα, οι συμμετέχοντες παρουσίασαν μείωση στα επίπεδα παρορμητικότητας. Κατά συνέπεια, η παρέμβαση θεωρήθηκε επιτυχής ως προς τους άμεσους στόχους της. Ακόμα πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες παρουσίασαν στατιστικά σημαντική μείωση στο βαθμό ενασχόλησης τους με τον στοιχηματισμό. Από εξειδικευμένες αναλύσεις διαφάνηκε ότι η μείωση των επιπέδων ενασχόλησης σε διάστημα τριών μηνών μετά την παρέμβαση, οφειλόταν ξεκάθαρα στις τρεις επιμέρους παραμέτρους του προγράμματος που είχαν καλλιεργηθεί μέσω των βιωματικών σεμιναρίων (συναισθηματική αυτεπάρκεια, ενσυνειδητότητα και παρορμητικότητα).
Καταληκτικά, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι τέτοιου είδους προγράμματα είναι αναγκαία για την ευαισθητοποίηση και πληροφόρηση των Κυπρίων για το υπεύθυνο παιχνίδι. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει καθημερινά ο μέσος Κύπριος είναι πολλές. Η ενασχόληση με το στοίχημα και τα τυχερά παιχνίδια αποτελεί μέρος της ζωής μας και η εκπαίδευση για το υπεύθυνο παιχνίδι καθώς και η ανάπτυξη προσωπικών δεξιοτήτων που θα λειτουργήσουν ως προστατευτικοί παράγοντες είναι αναγκαία για ένα υγιές μέλλον.
Δρ. Μηλίτσα Νικηφόρου
Λέκτορας Ψυχολογίας Πανεπιστημίου UCLan Cyprus
