Οι ελπίδες για επιστροφή των προσφύγων στα χωριά τους όλο και λιγόστευαν…
Όσο τα χρόνια περνούσαν η ζωή στα αντίσκηνα γινόταν ακόμα πιο δύσκολη, μητέρες και παιδιά ζούσαν στην αγωνία και την αβεβαιότητα, με τους άνδρες μακριά από τις οικογένειες τους και τα χρήματα να είναι λιγοστά.
Κι ενώ το ταξίδι της προσφυγιάς φαινόταν ατελείωτο, η τότε Κυβέρνηση με την στήριξη διεθνή οργανισμών προχώρησε στην ανέγερση προσφυγικών συνοικισμών, προσφέροντας μια πιο ασφαλή στέγη στους χιλιάδες πρόσφυγες που έμειναν εκτεθειμένοι στις ορέξεις του Αττίλα. Πρόσφυγες προσπάθησαν να κτίσουν μια καινούργια ζωή μακριά από τον τόπο τους.
Μαρία Τσιούρτου – Πρόσφυγας από το Δίκωμο
Εδώ το σπίτι όταν ήρθαμε ήταν τοίχοι, δεν είχαμε ούτε έπιπλα, ούτε τίποτα. Δεν είχε άσφαλτο, δεν είχαμε πράσινο... είμαστε μια μετακόμιση από τα αντίσκοινα εδώ. Ήταν και εδώ δύσκολη η ζωή μας. Οι άντρες μας, σχεδόν όλων των γυναικών ήταν στο εξωτερικό και εργάζονταν για να φέρουν λεφτά, είχαν χάσει τις δουλειές τους. Ήρθαμε εδώ μόνες μας με τα μωρά, σε ένα σπίτι αδιανό, μέχρι που να αποκτήσουμε μικροέπιπλα κλπ ήταν δύσκολη η ζωή μας.
Χιλιάδες άνθρωποι συνήθισαν σε μια νέα πραγματικότητα που φαινόταν κάθε άλλο πάρα προσωρινή.
Μαρία Τσιούρτου – Πρόσφυγας από το Δίκωμο
Μετά από 50 χρόνια γίναμε μια κοινότητα. Μπορεί το κάθε χωρίο να έχει τα δικά του ήθη και έθιμα αλλά μετά δέσαμε, γνωριστίκαμε και φιλέψαμε. Σίγουρα δεν είναι σαν το χωριό, ποτέ δεν θα γίνουμε σαν τα χωριά μας ο κάθε ένας.
Μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της προσφυγιάς ήταν αναμφίβολα το άνοιγμα των οδοφραγμάτων τον Απρίλιο του 2004, όταν μετά από 30 χρόνια εκατοντάδες πρόσφυγες προσπάθησαν να εντοπίσουν τα κατεχόμενα πλέον σπίτια τους και ήρθαν αντιμέτωποι με μια άλλη πραγματικότητα…
Μαρία Τσιούρτου – Πρόσφυγας από το Δίκωμο
Έφυγα κρυφά από τον άνδρα μου γιατί δεν ήθελε να πάμε. Ήταν Άγιο Σάββατο, πήρα την φίλη μου η οποία είναι από το Τρίκωμο και της λέω θέλω πολύ έντονα να πάω στο χωριό. Η μόνη μας έγνοια ήταν να πάμε σπίτι μας, στο χωριό μας. Πήγαμε πρώτα στο Τρίκωμο. Όταν η φίλη μου η Ελένη έκλαιγε και οδύρετουν, μου λέει όταν πάμε στο δικό σου το σπίτι να δούμε τι θα κάνεις. Όταν πήγαμε ήμουν εκτός εαυτού, φώναζα, δεν έλεγχα τον εαυτό μου. Ήταν κλειστό το σπίτι και άναβαν φώτα, διερωτώμουν αφού είναι μέσα γιατί δεν μου ανοίγουν. Τελικά μου άνοιξε μια κοπέλα που φαινόταν πολύ στεναχωρημένη. Καθήσαμε να μας κεράσει, εγώ δεν ήθελα τίποτε. Έδωσα ένα γυρό στο σπίτι και έψαχνα τα πράγματα μου. Στο τέλος η κοπέλα βγήκε έξω και μου έκοψε κρίνου από τους κρίνους μου και με συγκίνησε.
Εκεί στον συνοικισμό, μαζί με την Μαρία Τσιούρτου μένει και η Παναγιώτα Ζένιου, από το Δίκωμο που μέσα από τα ποιήματα κρατά την ελπίδα για επιστροφή ζωντανή, για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι…
Παναγιώτα Ζένιου – Πρόσφυγας από το Δίκωμο
Ένα σκοπό και ένα όρκο έδωσα στη ζωή μου, να μην αφήσω αυτή την κατεχόμενη πατρίδα να ξεχαστεί. Δεν έφυγα από το Δίκωμο ούτε λεπτό…
Μετά το μαύρο καλοκαίρι του 1974 χιλιάδες πρόσφυγες σκορπίστηκαν σε διάφορα μέρη του νησιού και ολόκληρες κοινότητες διαλύθηκαν. Κάπου εκεί, εμφανίστηκε και η ανάγκη για δημιουργία προσφυγικών σωματείων που μέσα από πρωτοβουλίες και δραστηριότητες θα διατηρούσαν την φλόγα της ελπίδας για επιστροφή ζωντανή.
Ανδρέας Παπαγιάννης – Πρόεδρος προσφυγικού σωματείου Δίκωμο ’74
Το Σωματείο Δίκωμο 74 ιδρύθηκε εξ ανάγκης το 1983. Η ανάγκη ήταν να έρχονται μαζί οι Δικωμίτες, να ξαναφέρουμε στη μνήμη μας το χωριό. Οι δραστηριότητες μας είναι όλες συνυφασμένες με το Δίκωμο. Συνάξεις για το Δίκωμο, τιμούμε Δικωμίτες, τιμούμε το χωριό μας. Σε όλες μας τις εκδηλώσεις έχουμε και πολιτιστικό πρόγραμμα. Στο σωματείο μας δραστηριοποιείται και η χορωδία Δικώμου η οποία είναι κάτω από την αιγίδα των κοινοτικών συμβουλίων.
50 χρόνια μετά πρόσφυγες ζουν με την ελπίδα και τον καημό για επιστροφή στα χωριά και τις ρίζες τους, κουβαλώντας στις πλάτες τους την ιστορία του τόπου, μνήμες και εικόνες από τα χρόνια πριν το 1974 και όχι μόνο. Εικόνες που παλεύουν να μεταφέρουν και στις νεότερες γενιές έτσι ώστε οι μνήμες και ο αγώνας να παραμένει άσβεστος με το πέρασμα του χρόνου.
Παναγιώτα Ζένιου – Πρόσφυγας από το Δίκωμο
Εγώ δεν έφυγα ποτέ από το Δίκωμο, είμαι εκεί, για να στέλνω τα μηνύματα, για να ανάβω και νοερά το καντήλι της Μεγαλόχαρης Παναγίας, να ταξιδεύω ψηλά στους πρόποδες του Πενταδαχτύλου.
